Czarodziejski flet to dwuaktowa opera, która jest najpopularniejszym dziełem Mozarta. Jesienią 1790 roku pisarz i dramaturg Emanuel Schikaneder zwrócił się do Mozarta z prośbą o skomponowania muzyki do libretta, które napisał na podstawie baśni niemieckiego poety Christopha Martina Wielanda "Lulu czyli Flet czarodziejski". Ten niezwykły projekt napisania „czarodziejskiej" opery rozpalił wyobraźnię twórczą Mozarta, stanowił zaproszenie do podróży w nowy, nieznany świat dźwięków, wykwitających spontanicznie z odgłosów mowy ojczystej, mowy niemieckiej, choć jak sam pisał „Nigdy nie komponowałem opery czarodziejskiej". I oto powstał projekt libretta z obszaru fantastyki, poezji, egzotyki i ludowej burleski, zapowiedź zabawy dla oka i ucha publiczności drobnomieszczańskiej z wiedeńskiego przedmieścia.

 

Do baśniowej opowieści Mozart dodał wątki wolnomularskie, na co zresztą Schikaneder ochoczo przyklasnął, wszak obaj należeli do loży masońskiej, i tak Czarodziejski flet stał się (w szczególności dla wtajemniczonych) przypowieścią o przesłaniu zgoła metafizycznym.
Operę przepełnia bogactwo symboli, można ją oglądać niczym baśń, można jednak sięgnąć nieco głębiej. Znajduje się tu niemało refleksji filozoficznych, sporo idei rozwijającego się wówczas Oświecenia, a przede wszystkim mnogość pojęć i symboli wolnomularskich. Spowita tajemnicą opowieść miała na celu zbratanie się humanitaryzmu, sprawiedliwości i tolerancji.

 

Tajemnicze masońskie wątki zawarte w dziele Mozarta odnoszą się do działalności polskich rodów arystokratycznych doby stanisławowskiej, kiedy to wolnomularstwo stało się dobrowolnym, humanistycznym ruchem filozoficzno – społecznym, stawiającym sobie za cel poprawę losu ludzkości.
Od 1783 r. do warszawskiej adopcyjnej loży masońskiej Dobroczynności należała Helena Radziwiłłowa, założycielka ogrodu arkadyjskiego i właścicielka Nieborowa. Ogród w Arkadii przepełniony symboliką masońską wpisywał się w idee Oświecenia, podobnie jak skomponowana przez Mozarta opera. Kod kulturowy połączył oba dzieła, architektoniczno - ogrodową Arkadię i baśniową narrację Czarodziejskiego fletu. Choć tak różne charakterem, są równocześnie sobie tak bliskie.

W przedstawieniu arie wykonywane są po niemiecku, dialogi wygłaszane po polsku.