Strój łowicki

Postęp mody w Strojach Łowickich.

W kolorystyce stroju łowickiego dominowały najpierw barwy ciepłe, od ciemnej czerwieni poprzez czerwień jasną, ciemny pomarańczowy, jasnopomarańczowy i żółty. Następnie zastąpiły je barwy zimne, od zieleni poczynając. Wszystkie barwy stosowane były w odcieniach.

Moda kształtuje się parafiami, w każdej parafii widoczne są pewne odrębności, samorzutny przegląd mody odbywa się w kościele, a ściśle mówiąc na cmentarzu wokół kościoła po nabożeństwie. To idąc do kościoła dziewczęta wkładają nowe stroje zdobione haftami. Księżacy zdawali sobie sprawę z atrakcyjności swojego stroju bowiem w czasie pielgrzymek do Częstochowy, zwłaszcza na początku XX wieku pięknością i odmiennością stroju wyróżniali się wśród wszystkich grup etnicznych z całego kraju. W XIX wieku wełniaki były marszczone w górze i wszywane w pasek i w ten sposób utrzymywały się na biodrach. Koszula wpuszczona była w wełniak a na koszulę zakładano gorset. W wieku XX szyto coraz szersze wełniaki, a tym samym były coraz cięższe i trudno je było utrzymać na biodrach, więc zaczęto wszywać je w gorset. Staniki, tak jak i gorsety, szyte były najpierw z pasiaków lniano-wełnianych na początku XX wieku z jednobarwnych samodziałów wełnianych.

Starsze kobiety nosiły cienką, lnianą koszulę. Kiecki miały wykonane własnoręcznie, wełniany gorset zapinany na metalowe lub kościelne guziki oraz fartuch do pasa o podobnych co kiecki prążkach. Młode kobiety nosiły koszule (tzw. bielunkę), na nią wkładały stanik z przyszytą do niej czerwoną kiecką lub ewentualnie ciemnopomarańczową. Od święta noszono adamaszkowe lub atłasowe gorsety. Ozdobą stroju były korale i bursztyny oraz sztuczne, czerwone korale tzw. kamienioki. Na nogi zakładano trzewiki z cholewami, sznurowane czerwoną lub kolorową wełnianą tasiemką, wełniane pończochy własnej roboty, haftowane w kolorowe kwiatki. Na głowę zakładały chustki: wełniane (szalinówki), jedwabne (jedwabnice) i płócienne zdobione haftem.

W chłodne dni kobiety wkładały dodatkowo wełniane, jednobarwne kaftany lub spencerki w różnokolorowe pasy. Wraz ze zmianą wyglądu pasiaka zmieniała się też forma kiecki. Od 1934 roku góra wełniaka jest nie tylko marszczona ale i układana w wypukłe fałdy. W ten sposób powstały tzw. kiecki dęte.

W okresie międzywojennym, a zwłaszcza w latach trzydziestych, występuje jeszcze jeden strój okolicznościowy – strój ślubny panny młodej. Jego charakterystyczną cechą są białe pasy tła, które w rytmicznym układzie występują obok pasów w barwach zimnych. Strój ślubny musiał być zawsze nowy i bogato zdobiony.

We wszystkich parafiach regionu łowickiego w okresie lata kobiety i dziewczęta zamiast fartuchów samodziałowych, nosiły fartuchy z materiału fabrycznego, najczęściej koloru czarnego, z drobniutko plisowaną falbanką i ozdobione wielobarwnym haftem. Należy wspomnieć o zimowych okryciach, które szyły dla siebie kobiety samodziałów wełnianych w różnokolorową kratkę, nazywano je „angiery”. W tym samym czasie modne były też „tołubki”, również noszone zimą, uszyte z czarnego sukna fabrycznego.

Cofnij