BIP
Data
Imieniny
Odnośniki
Wersja językowa
Wyszukiwarka
Menu
Banery
Newsletter
Banery
Odnośniki
Nawigacja
Treść strony
STRÓJ ŁOWICKI
Stroje łowickie obok krakowskich uchodzą za najpiękniejsze i uważane są za polski strój "reprezentacyjny". Jest on wciąż żywy i co ciekawe niejednorodny dla całego subregionu. Noszony jest przy różnych świętach religijnych. Szczególnie pięknie prezentuje się podczas słynnych w całym kraju procesji w Boże Ciało. Strój księżacki jest bogaty, barwny, a słynne łowickie pasiaki mają znacznie bardziej urozmaiconą kompozycję niż te z innych regionów.
Najpopularniejsza dziś forma tradycyjnego ubioru kobiecego w regionie łowickim składa się z bawełnianej koszuli z szerokimi rękawami, różnobarwnej, marszczonej spódnicy obszywanej u dołu szeroką aksamitką z wyhaftowanymi kwiatami, ze stanika z czarnego aksamitu z różami z jedwabiu, z wielokolorowej, pasiastej zapaski z naszytym torsem z cekinów i haftowaną jedwabiem aksamitką oraz z chustki na głowę w kwiaty.
Tradycyjnymi elementami stroju męskiego są: biała koszula z wykładanym kołnierzykiem zawiązanym amarantową wstążką, wełniane, pomarańczowe spodnie w podłużne, rzadko rozmieszczone prążki, wpuszczane w buty z cholewami, lejbik i specerek z czarnego sukna z mosiężnymi guzikami, biała lub czarna fałdzista sukmana przepasana pomarańczowym pasem w podłużne prążki oraz kapelusz przybrany cekinami.
Region łowicki jako jeden z nielicznych zachował żywą tradycję stroju ludowego i z dumą prezentuje go przy okazji licznych uroczystości kościelnych. W pozostałych subregionach strój ten wyszedł już z użytku na szerszą skalę, a spotkać go można jedynie u najstarszych mieszkańców i tych, którzy świadomie dążą do podtrzymania wielopokoleniowej tradycji. Powszechność stroju ludowego była ściśle związana z umiejętnościami tkackimi. Dawniej tkaniny lniane na koszule i bieliznę pościelową, czy tkaniny lniano- wełniane, z których szyto wełniaki i wełniane wykorzystywane do produkcji sukman, były wyrabiane samodzielnie przez mieszkańców wsi.
WYCINANKI
Wycinanki łowickie są prawdziwymi dziełami sztuki, mieniącymi się wszystkimi barwami tęczy. Każda wycinanka jest wykonana ręcznie nożycami do strzyżenia owiec, które silnie sprężynują, dzięki temu możliwe jest tworzenie tak rozmaitych wzorów.
Dzielimy je na 3 grupy:
- okrągłe „Gwiozdy”
- prostokątne „Kodry”
- pionowe „Tasiemki”
Na wycinankach występują roślinne i geometryczne symetryczne motywy, przedstawiane są sceny z życia chłopów: praca, święta, obrzędy ludowe. Wycinanki miały specjalne znaczenie – były zarówno elementem dekoracyjnym, jak i obrzędowym. W regionie łowickim służyły do dekoracji wiejskich izb już od II połowy XIX wieku. Prostokątne „kodry” umieszczano na belkach stropu, przedzielano je okrągłymi ażurowymi „gwiozdami”, a podwójne „tasiemki” służyły do przedzielania innych obiektów, np. obrazów na ścianach. Zmieniano je raz do roku, co było związane z wiosennym obrzędem odnowy. Doskonale wyglądają w bogatych ramach a także prostych antyramach.
HAFTY ŁOWICKIE
Szczególnie dekoracyjny i bogaty artystycznie wystrój nadają tkaninom ludowym hafty. Motywy zdobnicze kształtuje moda i miejscowa tradycja. Właściwie każdy region etnograficzny wytworzył w hafcie odrębne stylowo motywy i kompozycje, zharmonizowane z materiałem, krojem i kolorystyką całego stroju. W hafcie z okolicach Łowicza, od początku XX wieku funkcjonuje wielobarwny haft krzyżykowy, zwany „szyciem ruskim", z dominującymi motywami kwiatowymi: bratka, róży czy całych bukietów kwiatów.
Haft łowicki płaski wykonywany jest wprost na materiale różnymi ściegami (ścieg atłaskowy i cieniowany). Najczęstsze motywy to bukieciki stylizowanych kwiatów wyszyte na czarnym aksamicie. Użycie różnobarwnych nici o zbliżonej kolorystyce sprawia, że wyhaftowane kwiaty wyglądają niezwykle naturalnie i radośnie.
Haft koralikowy należy do grupy ściegów nakładanych, wykonywany jest koralikami ułożonymi w ornamenty roślinne i pasowe, najczęściej na aksamicie i grubych tkaninach wełnianych. Często wzbogacony jest naszytymi cekinami, dżetami, paciorkami. Pojawił się rejonie Łowicza w I poł. XIX w.
RZEŹBA
Rzeźby wykonane są z drewna lipowego, ręcznie malowane. Postacie ubrane w tradycyjne łowickie stroje ludowe. Rzeźba, podobnie jak inne dziedziny sztuki ludowej, jest wyrazem zapotrzebowań artystycznych i duchowych. W sztuce figuratywnej wszelkie cechy stylowe są cechami stylu indywidualnego, wypracowanego przez artystę, a nie przez środowisko czy długotrwałą tradycję. Tradycyjne są jedynie wzorce ikonograficzne, zaczerpnięte głównie ze sztuki sakralnej. Obok tematów wynikających z powszechności kultu Chrystusa i Marii, licznych świętych, pojawia się z czasem tematyka baśniowa powstająca z ludowych interpretacji regionalnych legend, historyczna (bohaterowie narodowi) oraz tematy inspirowane życiem na wsi.
LALKI ŁOWICKIE
Lalki ubrane w oryginalny wełniak łowicki. Strój kobiecy składa się z bogato haftowanej koszuli (róże łowickie), kiecki (pasiasty wełniak) z przyszytym do niej czarnym stanikiem również haftowanym w łowickie róże, zapaski, czarnych sznurowanych butów i chusteczki związanej z tyłu głowy, przyozdobionej sztucznymi kwiatami w okolicach skroni. Dół kiecki i zapaski wykończony dołem czarnym aksamitem, na którym również są wyhaftowane róże.
Podstawowe elementy stroju męskiego to: biała koszula z haftowanym kołnierzykiem i mankietami, kamizelka (lejbik) zapinana na rząd guzików sięgająca za biodra, przepasana samodziałowym pasem. Spodnie uszyte z pomarańczowego samodziału w pasy, wpuszczone do wysokich butów. Nakrycie głowy to czarny filcowy kapelusz bogato zdobiony kolorową włóczką, cekinami, koralikami, z lewej strony głowy barwna koralikowa rozeta.
PISANKI
Jajo ozdobione, czyli pisanka jest najstarszą formą plastyki obrzędowej. Jajko w kulturze ludowej ma znaczenie symboliczne, wiąże się z życiem, odnawianiem natury. Wkładano je pod próg budowanej chałupy, zakopywano w polu „by się darzyło”, składano na grobach, podawano chorym jako lek. Obecnie pisankami obdarowuje się najbliższych podczas świąt Wielkiej Nocy, życząc im wszelkiej pomyślności. Są też ozdobą Wielkanocnych koszyczków.
W okolicach Łowicza jajka zdobi się kolorowymi miniaturowymi wycinankami, są to tzw. oklejanki. Jajko okleja się kolorowym papierem, na którym widnieją wzory przeniesione z tzw. kodry łowickiej, charakterystycznej wycinanki z tego regionu. Dodatkowo niektóre jajka mają formę dzbanuszka.
tekst: Elżbieta Miszczyńska
fot. Wiesław Uczciwek - CKTiPZŁ
